سوگ در کودکان و نوجوانان وقتی یکی از اعضای خانواده از دنیا می‌رود، موضوعی ناشناخته برای آن ها بوده و کودکان واکنش متفاوتی نسبت به بزرگسالان نشان می دهند. کودکان کم سن و سال معمولا مرگ را موقتی و قابل برگشت می بینند که این باور به علت اینکه شخصیت های کارتونی مورد علاقه کودکان که می میرند و دوباره زنده می شوند، بیشتر تقویت می شود. کودکان بین پنج تا نه سال بیشتر مانند بزرگسالان درباره مرگ فکر می کنند، با این حال هنوز معتقدند که مردن هرگز برای آنها یا کسی که می شناسند اتفاق نخواهد افتاد. شما به عنوان والدین فرزندان خود باید بدانید که شوک و سردرگمی کودک بر اثر مرگ برادر، خواهر یا والدین، در دسترس نبودن سایر اعضای خانواده به وجود می آید که ممکن است آنقدر از غم و اندوه متزلزل و ناراحت شوند که نتوانند از عهده مسئولیت ها و کارهای عادی و روال خود برآیند.
واکنش والدین برای سوگ در کودکان
والدین باید از واکنش های عادی دوران کودکی به مرگ در خانواده و همچنین علائمی که کودک در کنار آمدن با غم و اندوه مشکل دارد، آگاه باشند. طبیعی است که در طی چندین روز پس از مرگ و حتی هفته های پس از مرگ، برخی از کودکان احساس غم و اندوه داشته باشند یا به این باور ادامه دهند که عضو درگذشته هنوزم زنده است. با این حال، انکار طولانی مدت مرگ یا اجتناب از غم و اندوه می تواند از نظر عاطفی ناسالم باشد و سوگ در کودکان میتواند بعداً منجر به مشکلات شدیدتری شود.
کودکی که از حضور در مراسم تشییع جنازه می ترسد نباید مجبور به رفتن شود، بلکه باید برنامه ای برای به یاد آوردن شخص به نحوی از جمله روشن کردن شمع، خواندن دعا، ساخت دفترچه یادداشت، مرور عکس ها یا گفتن یک داستان انجام داد این مورد را برای سوگ در کودکان باید در نظر گرفت. ممکن است برای روند کاهش غم و اندوه فرزند شما مفید باشد. باید به کودکان اجازه داد تا احساسات خود را در مورد از دست دادن و غم و اندوه خود به شیوه خود بیان کنند و بهتر است در این مورد با آن ها صحبت کنید.
هنگامی که کودکان مرگ یکی از عزیزان خود را می پذیرند، احتمالاً احساس غم و اندوه خود را در مدت زمان طولانی، به ویژه در زمان های خاص مانند تولدها و تعطیلات، و همچنین در لحظات غیرمنتظره نشان می دهند ای مورد برای سوگ در کودکان شایع است . بستگان بازمانده باید تا حد امکان زمان بیشتری را با کودک بگذرانند و به وضوح نشان دهند که کودک اجازه دارد احساسات خود را آشکارا یا آزادانه نشان داده و در مورد آن ها صحبت کند تا کمی سبک تر شود.
زنده بودن فردی که مرده برای ثبات دنیای کودک ضروری بوده و خشم از دست دادن درگذشته برای کودکان یک واکنش طبیعی است. خشم ممکن است در بازی های پر شور، کابوس، تحریک پذیری یا انواع رفتارهای دیگر آشکار شود. اغلب کودک نسبت به اعضای خانواده بازمانده خشم نشان می دهد.
سوگ در کودکان و نوجوانان به چه رفتارهای همراه است
پس از مرگ والدین، بسیاری از کودکان رفتاری کودکانه تر از آنچه هستند از خود نشان می دهند. کودک ممکن است به طور موقت بیشتر به دنبال شیر خوردن باشد، نیاز به توجه و در آغوش گرفتن داشته باشد، تقاضاهای غیرمنطقی برای غذا داشته باشد، مثلا در موقع عصر فقط به دنبال شیر و عسل باشد، صحبت های کودکانه انجام دهد و حتی شب ها شروع به خیس کردن تخت خود کند. بچه‌های کوچک تر اغلب بر این باورند که آنها عامل اتفاقات اطرافشان هستند.
یک کودک خردسال ممکن است باور کند که پدر و مادر، پدربزرگ، پدربزرگ، برادر یا خواهر بر اثر این مرده‌اند که آن ها آرزوی مرگشان را داشته اند این مورد هم سوگ در کودکان ذا نشان می دهد . به عنوان مثال ممکن است زمانی که پدر درگذشته وی عصبانی بود، او برایش آرزوی مرگ کرده بوده باشد. در این حالت کودک احساس گناه می کند یا خود را سرزنش می کند زیرا آرزو برآورده شده است.
علائم سوگ در کودکان
کودکانی که مشکلات جدی غم و اندوه و از دست دادن دارند ممکن است یک یا چند مورد از این علائم را نشان دهند:
- ممکن است یک دوره طولانی افسردگی را تجربه کنند که در آن کودک علاقه خود را به فعالیت ها و رویدادهای روزانه از دست می دهد
- ناتوانی در خواب، از دست دادن اشتها، ترس طولانی مدت از تنها ماندن
- برای مدت طولانی بسیار کودکانه تر از چیزی که هستند عمل می کند. مثلا یک بچه 8 ساله ممکن است شب ادراری یا درخواست های بسیار کودکانه تر از سنش داشته باشد.
- تقلید بیش از حد از رفتارهای مرده
- باور دارند که برای مدت طولانی با یکی از اعضای خانواده متوفی صحبت می کنند یا او را می بینند
- اظهارات مکرر مبنی بر تمایل به پیوستن به فرد مرده و آرزوی مردن جهت دیدار با درگذشته
- کناره گیری از دوستان
- کاهش شدید عملکرد در مدرسه، درس نخواندن یا امتناع از حضور در مدرسه
چه کارهایی در خروج فرزندانمان از سوگ انجام دهیم؟
در مواقع سوگ در کودکان چه کارهایی انجام دهیم؟ در این بخش قصد داریم چند نکته مهم را ارائه دهیم.
در نظر داشته باشید که بچه ها متفاوت غمگین می شوند
پس از از دست دادن یکی از عزیزان ، کودک ممکن است یک دقیقه گریه کند و خیلی سریع حالش خوب شده و دنبال بازی کردن برود. خلق و خوی متغیر او به این معنی نیست که او غمگین نیست یا غمش تمام شده است. کودکان به گونه ای متفاوت از بزرگسالان کنار می آیند و بازی می تواند یک مکانیسم دفاعی برای جلوگیری از ناراحتی شدید کودک باشد نباید سوگ در کودکان را مانند بزرگسالان دید. همچنین احساس افسردگی ، گناه، اضطراب ، یا عصبانیت نسبت به فردی که فوت کرده یا به طور کامل از شخص دیگری طبیعی است.
کودک غمگین را تشویق کنید تا احساساتش را بیان کند
این روش سوگ در کودکان را میتواند تا حدی بهبود بخشد که هر احساسی را که دارند بیان کنند. کتاب های بسیار خوبی برای کودکان درباره مرگ وجود دارد و خواندن این کتاب ها با هم می تواند راه خوبی برای شروع گفتگو با فرزندتان باشد. از آنجایی که بسیاری از کودکان نمی توانند احساسات خود را از طریق کلمات بیان کنند، راه های مفید دیگر شامل کشیدن نقاشی، ساختن دفترچه یادداشت، تماشای آلبوم های عکس یا داستان گفتن است.
اطلاعات متناسب باشد
سخت است که بدانیم سوگ در کودکان چگونه است یا یک بچه چگونه به مرگ واکنش نشان می دهد یا حتی می تواند این مفهوم را درک کند. اطلاعات زیادی را داوطلبانه ارائه نکنید، چون ممکن است ناراحت کننده و طاقت فرسا باشد. در عوض اجازه دهید سوال بپرسد و سعی کنید به سوالات او پاسخ دهید. بچه های خیلی کوچک اغلب متوجه نمی شوند که مرگ دائمی است و ممکن است فکر کنند که یکی از عزیزان مرده اگر کارهایشان را انجام دهند و غذاهایشان را بخورند، برمی گردد. یک روانپزشک به نام “گیل سالتز” در این رابطه توضیح می دهد: “کودکان درک می کنند که مرگ بد است، و جدایی را دوست ندارند، اما مفهوم “ابدی بودن مردن” برای وجود ندارد.”
کودکان بزرگتر و در سن مدرسه ماندگاری مرگ را درک می کنند، اما ممکن است هنوز سوالات زیادی برای آنها وجود داشته باشد. تمام تلاش خود را بکنید تا صادقانه و واضح پاسخ دهید. اشکالی ندارد اگر نتوانید به همه چیز پاسخ دهید.
رک و صریح صحبت کنید
هنگام بحث درباره مرگ، هرگز از تعبیر استفاده نکنید. بچه ها به شدت تحت اللفظی هستند و به واژه ها خیلی دقت می کنند و شنیدن این که یکی از عزیزانشان “به خواب ابدی فرو رفته” می تواند ترسناک باشد.سوگ در کودکان علاوه بر ترسیدن فرزندتان از زمان خواب، تعبیرها در فرصت او برای ایجاد مهارت های مقابله ای سالم که در آینده به آن نیاز خواهد داشت، مشکل ایجاد می کند. پس بهتر است که با او مستقیم و صریح صحبت کنید.
به روال ها و روزمرگی پایبند باشید
بچه‌ها با انجام دادن کارهای روزمره آرامش زیادی پیدا می کنند، بنابراین اگر به مدتی تنهایی نیاز دارید، سعی کنید اقوام یا دوستانی را پیدا کنید که بتوانند زندگی کودکتان را تا حد امکان عادی نگه دارند این موضوع برای سوگ در کودکان مهم است ، اگرچه غم و اندوه برای مرگ یکی از عزیزان مهم است. اما بهتر است روزمرگی ها را انجام دهید تا فرزند شما بفهمد که زندگی ادامه دارد.
از کلینیک روانشناسی ذهن سوم کمک بگیرید
در صورت تداوم علائم سوگ در کودکان و نوجوانان، ممکن است به کمک حرفه ای نیاز باشد. استفاده از کمک روانپزشک و مشاوره کودک و نوجوان یا سایر متخصصان بهداشت روان واجد شرایط همچون روانشناسان حرفه ای می تواند به کودک کمک کند تا مرگ و دوری ابدی یکی از عزیزان خود را بپذیرد و همچنین به اطرافیان کودک در کمک به کودک در فرآیند سوگواری کمک کند.
ما در ذهن سوم با بهره گیری از روانشناسان متخصص و حاذق آماده هستیم تا در جهت بهبود کودک شما، همکاری های لازم را به عمل آوریم. کافی است با شماره 09055307278 از طریق واتساپ تماس گرفته و نوبت خود را رزرو کنید. دکتر در جلسه اول و پس از بررسی های لازم، طول درمان، روند درمانی و سایر نکات لازم را به شما ارائه خواهد داد. بهره وری از دانش، مهارت و تجربه یک روانشناس حاذق می تواند به طرز محسوس وقابل توجهی برای کاهش پیامدهای سوگ در کودکان و نوجوان کمک کند.
نتیجه گیری
باید بدانید که واکنش‌های اندوه و سوگواری برای درگذشت عزیزان با گذشت زمان برای اکثر کودکان و نوجوانانی که به دلیل مرگ ناگهانی والدین یا یکی از اعضای خانواده داغدار شده‌اند کاهش می‌یابد و این یکی از کارکردهای مغز است که خود را با شرایط تطبیق داده و فرایند عادی سازی را انجام دهد.
با این حال، در صورت پایان نیافتن یا عدم کاهش غم و اندوه در کودک، باعث می شود اختلالات خلق و خوی در کودک افزایش یافته که به نوبه خود خطر اختلال عملکردی و افسردگی را افزایش می‌دهد. محققان هنوز هم در تلاش هستند تا روش های جدید و مدرن تری از روند درمانی برای سوگ در کودکان و نوجوان را پیدا کنند که موجب تسلی یافتن وی و کاهش پیامدهای مشکل آفرین در ادامه زندگی او شوند.
